Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên Hợp Quốc (FAO) vừa công bố báo cáo mới nhất về triển vọng ngũ cốc toàn cầu cho hai niên vụ liên tiếp. Trong đó, năm 2024/2025 được đánh giá là năm suy giảm thương mại và tồn kho, trong khi niên vụ 2025/2026 hứa hẹn sẽ phục hồi nhờ tăng sản lượng và tiêu dùng được kiểm soát.
📊 TÓM TẮT SỐ LIỆU NGŨ CỐC TOÀN CẦU
| Chỉ tiêu | Đơn vị | 2023/2024 | 2024/2025 (ước tính) | So với 2023/2024 | 2025/2026 (dự báo) | So với 2024/2025 |
|---|---|---|---|---|---|---|
| Sản lượng ngũ cốc | Triệu tấn | ~2.855 | 2.853 | ▼ 0,1% | 2.911 | ▲ 2,1% |
| – Ngô | Triệu tấn | — | Giảm | — | Tăng mạnh | ▲ cao nhất |
| – Lúa mì | Triệu tấn | — | Tăng nhẹ | — | Tăng nhẹ | ▲ ít nhất |
| – Gạo | Triệu tấn quy xay | — | Tăng nhẹ | — | Kỷ lục mới | ▲ |
| Tổng tiêu thụ ngũ cốc | Triệu tấn | 2.842 | 2.875 | ▲ 1,2% | 2.898 | ▲ 0,8% |
| – Dùng làm thực phẩm | Triệu tấn | — | — | — | ▲ 0,9% | |
| – Thức ăn chăn nuôi | Triệu tấn | — | — | — | ▲ 0,5% | |
| – Khác (nhiên liệu, công nghiệp) | Triệu tấn | — | — | — | ▲ 1,0% | |
| Dự trữ cuối vụ | Triệu tấn | ~883 | 865 | ▼ 2,0% | 873,6 | ▲ 1,0% |
| – Ngô & lúa mạch | Triệu tấn | — | Giảm | — | Tăng mạnh | |
| – Gạo | Triệu tấn | — | Tăng nhẹ | — | Tăng nhẹ | |
| – Lúa mì | Triệu tấn | — | Tăng nhẹ | — | Giảm nhẹ | |
| Tỷ lệ tồn trữ/tổng tiêu dùng | % | — | 29,8% | ≈ | 29,8% | = |
| Thương mại ngũ cốc toàn cầu | Triệu tấn | 513,3 | 478 | ▼ 6,9% | 487,1 | ▲ 1,9% |
| – Thương mại lúa mì | Triệu tấn | — | Giảm mạnh | — | ▲ 3,8% | |
| – Ngũ cốc thô | Triệu tấn | — | Giảm | — | ▲ 0,9% | |
| – Gạo | Triệu tấn | — | Tăng nhẹ | — | ▼ 0,7% |
🔎 Phân tích chuyên sâu
Niên vụ 2024/2025: Cung suy – cầu tăng, thương mại và tồn kho sụt giảm
FAO ước tính sản lượng ngũ cốc toàn cầu năm 2024 đạt khoảng 2,853 triệu tấn, giảm nhẹ 0,1% so với năm trước. Mức giảm chủ yếu đến từ ngũ cốc thô, đặc biệt là ngô, trong khi lúa mì và gạo ghi nhận mức tăng nhẹ về sản lượng.
Tổng mức sử dụng ngũ cốc toàn cầu dự kiến đạt 2,875 triệu tấn, tăng 1,2% so với niên vụ trước – phản ánh nhu cầu tiêu thụ tăng đối với ngô, cao lương và gạo. Tuy nhiên, do sản lượng gần như đi ngang, lượng dự trữ ngũ cốc cuối vụ được dự báo giảm 2,0%, xuống mức 865 triệu tấn – mức thấp nhất trong nhiều năm gần đây. Việc suy giảm dự trữ chủ yếu do tồn kho ngô và lúa mạch giảm, trong khi gạo và lúa mì chỉ tăng nhẹ.
Một điểm đáng chú ý khác là thương mại ngũ cốc toàn cầu trong niên vụ 2024/2025 dự kiến chỉ đạt 478 triệu tấn, giảm mạnh 6,9% so với niên vụ trước – mức giảm lớn nhất trong gần một thập kỷ. Nguyên nhân chủ yếu đến từ sự sụt giảm mạnh trong giao dịch lúa mì và ngũ cốc thô, mặc dù thương mại gạo được dự báo tăng nhẹ.
🔺 Niên vụ 2025/2026: Sản lượng phục hồi, thị trường kỳ vọng bừng sáng trở lại
Bước sang niên vụ 2025/2026, triển vọng thị trường trở nên tích cực hơn. FAO dự báo sản lượng ngũ cốc toàn cầu sẽ đạt 2,911 triệu tấn – mức cao kỷ lục, tăng 2,1% so với năm 2024. Tất cả các loại ngũ cốc chủ lực đều dự kiến tăng sản lượng, với ngô ghi nhận mức tăng mạnh nhất theo tỷ lệ phần trăm, trong khi lúa mì tăng khiêm tốn hơn.
Mức sử dụng ngũ cốc toàn cầu cũng được dự báo tiếp tục tăng lên 2,898 triệu tấn, cao hơn 0,8% so với năm trước, chủ yếu nhờ vào:
- Tiêu dùng thực phẩm tăng 0,9%
- Sử dụng làm thức ăn chăn nuôi tăng 0,5%
- Các mục đích khác tăng 1,0%, đặc biệt trong các lĩnh vực công nghiệp chế biến.
Nhờ sản lượng vượt mức tiêu dùng, dự trữ ngũ cốc cuối vụ 2025/2026 được kỳ vọng tăng nhẹ 1,0% lên 873,6 triệu tấn, ghi dấu sự phục hồi sau một niên vụ suy giảm. Trong đó, ngũ cốc thô đóng góp lớn nhất vào mức tăng dự trữ, gạo tăng nhẹ, còn lúa mì có xu hướng giảm.
🌐 Triển vọng thương mại: Phục hồi nhẹ nhưng không đồng đều
Sau khi sụt giảm gần 7% trong niên vụ 2024/2025, thương mại ngũ cốc toàn cầu được dự báo sẽ tăng trở lại 1,9% trong niên vụ 2025/2026, đạt 487,1 triệu tấn. Đáng chú ý:
- Thương mại lúa mì được dự báo tăng mạnh 3,8%
- Ngũ cốc thô tăng nhẹ 0,9%
- Ngược lại, gạo dự kiến giảm nhẹ 0,7%, phản ánh sự thay đổi trong cung – cầu và điều chỉnh chính sách xuất khẩu từ một số nước châu Á.
📝 Đánh giá tổng quan: Cân bằng mong manh giữa cung – cầu
Tổng thể, thị trường ngũ cốc toàn cầu đang trong giai đoạn điều chỉnh. Nhu cầu tiêu thụ gia tăng, trong khi nguồn cung bị giới hạn đã kéo giảm dự trữ và làm trầm trọng thêm sức ép lên chuỗi cung ứng – đặc biệt trong bối cảnh biến đổi khí hậu và bất ổn địa chính trị ảnh hưởng đến sản xuất và logistics tại nhiều khu vực.
Tuy nhiên, dấu hiệu phục hồi trong niên vụ 2025/2026 mang lại triển vọng tích cực cho các nhà hoạch định chính sách, doanh nghiệp và người nông dân toàn cầu. Trong bối cảnh giá cả và an ninh lương thực ngày càng được chú trọng, việc chủ động điều chỉnh kế hoạch sản xuất, xuất khẩu và tích trữ sẽ là chìa khóa để thích ứng với chu kỳ biến động mới của thị trường ngũ cốc thế giới.
📌 Nguồn: Vinanet/VITIC/Reuters
